Proliferatif enteropati (PE) zorunlu hücre içi bakteri türü olan Lawsonia intracellularis tarafından oluşturulan, özellikle 1 yaş altındaki taylarda şiddetli klinik bulgularla, 1 yaş üstü atlarda da genellikle asemptomatik olarak seyreden bir hastalıktır. Hastalıktan etkilenen taylarda yaşanan gelişme geriliği ve buna bağlı olarak satışlarda daha düşük fiyata satılması sonucu at yetiştiriciliği sektöründe ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Etken bulaşması semptomatik ve/veya asemptomatik taylardan ve erişkin atlardan fekal-oral yolla olabileceği gibi domuz, kedi, köpek, tavşan, keseli sıçangiller, kokarca, fare, çakal gibi rezervuar evcil ve vahşi hayvanların da bulaşmada rolleri bulunmaktadır. Hastalıkta klinik bulgular olarak yüksek ateş, letarji, periferal ödem, ishal, kolik, kilo kaybı ve buna bağlı gelişme geriliği gibi bulgular görülmektedir. Teşhiste, klinik bulgularla birlikte hipoproteinemi, ultrason muayenesinde ince bağırsak duvarında kalınlaşma saptanması, pozitif seroloji ve etkenin dışkıda moleküler yöntemlerle tespiti gibi yöntemler kullanılmaktadır. Tedavide başta makrolid grupları antibiyotikler olmak üzere bunların rifampin, kloramfenikol, oksitetrasiklin ve doksisiklinlerle olan kombinasyonları kullanılmaktadır. Hastalığın endemik olarak görüldüğü tesislerde tayların klinik bulgular yönünden izlenmesi, serum protein ve albümin seviyelerin ölçülmesi ve serolojik yoklamaların yapılması korunma-kontrol önlemleri kapsamında önemlidir. Bu derlemede, L. intracellularis’in etiyolojik özellikleri ile etkenin neden olduğu hastalığın epidemiyolojisi, patogenezi, klinik bulguları, teşhiste kullanılan metotlar, tedavi yöntemleri ile korunma ve kontrol tedbirleri hakkında bilgi sunulması amaçlanmıştır.
Abstract
Proliferative enteropathy (PE) is a disease caused by Lawsonia intracellularis, an obligate intracellular bacterium, with severe clinical
findings, especially in foals under 1 year of age, and generally asymptomatic in horses over 1 year of age. The development retardation in foals
affected by the disease and the resulting sale at lower prices causes economic losses in the horse breeding industry. While transmission of the
agent can occur via fecal-oral route from symptomatic and/or asymptomatic foals and adult horses, reservoir domestic and wild animals such
as pigs, cats, dogs, rabbits, opossums, skunks, mice and coyotes also play a role in transmission. Clinical findings of the disease include high
fever, lethargy, peripheral edema, diarrhea, colic, weight loss and associated developmental delay. In diagnosis, methods such as
hypoproteinemia, detection of thickening of the small intestine wall in ultrasound examination, positive serology and detection of the agent in
stool by molecular methods are used along with clinical findings. In the treatment, primarily macrolide group antibiotics and their combinations
with rifampin, chloramphenicol, oxytetracycline and doxycyclines are used. In facilities where the disease is endemic, monitoring foals for
clinical findings, measuring serum protein and albumin levels, and performing serological examinations are important within the scope of
prevention-control measures. In this review, it is aimed to provide information about the etiological characteristics of L. intracellularis and the
epidemiology, pathogenesis, clinical findings, methods used in diagnosis, treatment methods and prevention and control measures of the disease
caused by the agent.
Künye
Mete A. Atlarda Enterik Patojen Olarak Lawsonia Intracellularis. Bozok Vet Sci (2023) 4, (2):73-77
